„რასაც ჩავთვლი საჭიროდ, აუცილებლად მოგახსენებთ“
ეკონომიკის ახალი მინისტრის პირველი ინტერვიუ
ორ კვირაზე მეტია ეკონომიკის მინისტრი ნათია თურნავაა. ის ბოლო 25 წელია მაღალ თანამდებობებზე მუშაობს. მრავალი წლის წინ მუშაობდა სახელმწიფო კანცელარიაში, იყო თბილისის საკრებულოს წევრი, დიდი ხნის განმავლობაში მუშაობდა ეკონომიკის მინისტრის მოადგილედ, ასევე - უშიშროების საბჭოში, შემდეგ - კერძო კომპანიაში, ასევე საპარტნიორო ფონდში დირექტორის მოადგილედ, შემდეგ ეკონომიკის მინისტრის მოადგილედ, ახლა კი გახდა მინისტრი. საქმე გვაქვს 25-წლიანი გამოცდილების სახელმწიფო მოხელესთან. რა კონკრეტული დავალებები აქვს შესასრულებელი, რა ამბიციები და პრიორიტეტები აქვს ახალ მინისტრს - ნათია თურნავამ გადაცემა „იმედი LIVE“-ის წამყვანების შეკითხვებს უპასუხა.
ნათია თურნავა
ფოტო: ეკონომიკის და მდგრადი განვითარების სამინისტრო
გურამ ნიკოლაშვილი: ქალბატონო ნათია, ჩვენ უკვე თქვენს შესახებ მოკლე შესავლის სახით ვისაუბრეთ და შევეხეთ ყოფილ მინისტრსაც, რომელთან ერთადაც მოგიწიათ მუშაობა. თქვენ თუ შეგიძლიათ გვესაუბროთ თქვენს გეგმებზე. გიორგი ქობულიასგან ჩვენ ბევრჯერ გვაქვს მოსმენილი მისი ხედვის შესახებ, თქვენ რა ნაწილში გქონდათ მასთან თანხვედრა და რას ხედავთ განსხვავებულად?
ნათია თურნავა: ძალიან დიდი მადლობა გადაცემაში მოწვევისთვის. ძალიან საინტერესო ფორმატი გაქვთ, ყოველთვის დიდი სიამოვნებით გისმენთ ხოლმე. მე გეგმებით მინდა დავიწყო და მერე თქვენ თავად განსაჯეთ. მართალია, სულ 2 კვირაა, რაც შემოვუერთდი სამთავრობო გუნდს, მაგრამ მაქვს ძალიან კონკრეტული დავალებები, თქვენც აღნიშნეთ, მაქვს ძალიან კონკრეტული გეგმები და ვიცი, რა უნდა გავაკეთო ხვალ, რა უნდა გავაკეთო ზეგ, უახლოეს პერიოდში და შემდეგ. ჩვენი სტრატეგია არის ცნობილი, დეკლარირებული და ნათელი. ეს არის ეგრეთ წოდებული ინკლუზიური ეკონომიკური ზრდა. ეს არის ეკონომიკური ზრდა, რომელშიც ყველა ჩართულია და ყველა ამას გრძნობს, მაგრამ მთავარი არის, რასაკვირველია, რა ტემპებით, რა ტაქტიკით, როგორ მივაღწევთ ჩვენ ამ შედეგს. იცით, რომ ეკონომიკის სამინისტრო ძალიან კომპლექსური სამინისტროა, ძალიან ბევრი დარგი, ქვედარგი, მიმართულება არის თავმოყრილი. თითოეულ დარგში არსებობს სტრატეგია. რა თქმა უნდა, ამ სტრატეგიას ჩვენ ვაკორექტირებთ, იმიტომ რომ, ძალიან დინამიური პროცესია ზოგადად ეკონომიკა, ეკონომიკის განვითარება, რეფორმები, მაგრამ ახლა ჩემი მთავარი ამოცანა არის მართლაც ახალი ტემპი, ახალი დინამიზმი, ახალი „დრაივი“. მაქვს ეს ამბიცია, გვაქვს ეს ამბიცია, რომ ეკონომიკის სამინისტრო გახდეს სანიმუშო.
თეონა გეგელია: ეს არის ძალიან დიდი დარგი. ბუნებრივია, ამ ინტერვიუში ჩვენ ვერ მოვახერხებთ ყველა მიმართულებაზე ლაპარაკს. ვილაპარაკოთ იმის შესახებ რაც ამ მომენტისთვის აქტუალურია და პოლიტიკურ ნაწილზე. გურამმა კი გეგმებით დაიწყო, მაგრამ მე მაინტერესებს...
გურამ ნიკოლაშვილი: მე მაინც შედარებითად ვიგულისხმე, წინა მინისტრის ფონზე...
თეონა გეგელია: წინა მინისტრთან დაკავშირებით გვაინტერესებს თქვენი აზრი. ვფიქრობ, ეს არ არის, მხოლოდ ეთიკის საკითხი. შეიძლება თქვენ არ მიგაჩნიათ სწორად, თქვენი წინამორბედის წასვლის მიზეზებზე ლაპარაკი, რომელიც ცოტა ხნის წინ თქვენი უფროსი იყო, მაგრამ საქმე ეხება მინისტრს, რომელიც თითქოს ჩვეულებრივ მუშაობდა გუნდში და უცებ ამ გუნდის გარეთ აღმოჩნდა. საინტერესოა, თქვენ რა იცით იმის შესახებ თუ კონკრეტულად რა არ მოსწონდა კაბინეტს მისი, რა ტემპები დაუწუნეს, შეგიძლიათ გვითხრათ?
ნათია თურნავა: საკადრო გადაწყვეტილება, რომელიც მიღებული იქნა ეკონომიკის სამინისტროსთან დაკავშირებით და ეკონომიკის მინისტრის ცვლილებასთან დაკავშირებით, ძალიან კარგად განმარტა პრემიერმინისტრმა. მე აქ არაფერი დასამატებელი არ მაქვს. მე ვიყავი მოადგილე, 8 თვე მომიწია მუშაობა ბატონ ქობულიასთან, ბატონ გოგასთან, ეს იყო ძალიან საინტერესო პერიოდი. მე ვკურირებდი ერთ კონკრეტულ განყენებულ დარგს. ამოცანები და დავალებები, რაც ჩვენ გვქონდა, პრემიერმინისტრისგან და მინისტრისგანაც იყო ის, რომ ტემპი დაჩქარებულიყო და მე ამ თვალსაზრისით რაიმე პრობლემას ვერ ვგრძნობდი. დანარჩენი დეტალები ჩემთვის ბოლომდე არ არის ცნობილი, აქიდან გამომდინარე, მეტ კომენტარს ვერც გავაკეთებ. ერთადერთი, რაც მინდა ვთქვა არის ის, რომ წარმატება ვუსურვო ბატონ გოგას...
თეონა გეგელია: გასაგებია, მაგრამ ეს ცოტა მოულოდნელი მოვლენა იყო. როდესაც თქვენ დათანხმდით ამ თანამდებობაზე, თქვენთვის, ალბათ, საინტერესო უნდა ყოფილიყო, რა მიზეზით გაათავისუფლეს მინისტრი, რომ თუნდაც იგივე თქვენც არ დაგემართოთ. ძალიან მარტივი რამ არის. მაშინ ასე გკითხავთ, თქვენ ვინ გაგიწიათ რეკომენდაცია სამინისტროში დაბრუნებაზე. მანამდე კი მუშაობდით წლების განმავლობაში ამ სამინისტროში მოადგილედ, მაგრამ ბოლოს, ვინ იყო თქვენი რეკომენდატორი?
ნათია თურნავა: ძალიან მარტივი პასუხია ამაზე. ჯერ, ესე იგი, მე რა მოლოდინი უნდა მქონდეს, ასე ვთქვათ, თანამდებობაზე წარმატებისთვის ან წარუმატებლობისთვის, ძალიან მარტივია. ესეც განმარტა ბატონმა პრემიერმა, ვინც ჩვენს ტემპს ვერ აჰყვება, ის გუნდში ვერ იქნება. ასე, რომ ეს არის ძალიან მარტივი დავალება, ყველაფერი უნდა შესრულდეს გეგმის მიხედვით. არც ერთი დაგვიანებული პროექტი, არც ერთი ეგრეთ წოდებული გაჭედილი საკითხი, არც ერთი დაგვიანებული გადაწყვეტილება არ უნდა იყოს.
თეონა გეგელია: რა დაგვიანდა? რამე ისე დაგვიანდა, რომ ეს გახდა მინისტრის გადაყენების საფუძველი? ამას გეკითხებით.
გურამ ნიკოლაშვილი: ყოფილმა მინისტრმა დღეს ინტერვიუში ილაპარაკა გარკვეულ საკითხებზე, რომელიც ვერ გაჰქონდა და აღმოჩნდა რაღაც ჩაკეტილ მდგომარეობაში. თქვენ მისი მოადგილე იყავით და შეიძლება გცოდნოდათ ეს საკითხები. როცა უკვე მინისტრი ხდებით და ერთ კონკრეტულ მიმართულებას კი არა, მთლიანად, გამსხვილებულ სამინისტროს კურირებთ, უკვე თქვენ იქნებით ამაზე პასუხისმგებელი, თქვენ იქნებით იმ მინისტრთა კაბინეტში მრგვალ მაგიდასთან. ამ რისკებს როგორ უნდა გაუმკლავდეთ? რა უპირატესობა გაგაჩნიათ? წინა მინისტრისგან განსხვავებით რამდენად ხართ დარწმუნებული, რომ უფრო მეტად წარმატებული იქნება თქვენი საქმიანობა?
ნათია თურნავა: როგორ უნდა ჩავკეტოთ იმის რისკები, რომ დავუშვათ, ვიყოთ წარმატებულები და ტემპი იყოს მაღალი, რაც არის ახლა მოთხოვნა. ამის მთავარი გარანტორი არის შესაბამისი სისტემის შექმნა და სწორედ ამას ვაპირებთ. ანუ, არ უნდა იყოს მხოლოდ და მხოლოდ პირად კომუნიკაციაზე დამოკიდებული ნებისმიერი თანამდებობის პირის გადაწყვეტილებების ტემპი.
თეონა გეგელია: ეს იყო მისი სუსტი მხარე, რომ მან ვერ შექმნა ეს სისტემა?
ნათია თურნავა: მე ახლა ვსაუბრობ ჩემზე პირადად და ჩემს ამოცანებზე. არ უნდა იყოს ეს დაკავშირებული პირად კომუნიკაციასთან, თუმცა პირად კომუნიკაციასაც აქვს თავისი მნიშვნელობა. სისტემა უნდა იყოს მორგებული ამ ახალ ტემპზე, ახალ „დრაივზე“, ახალ ამოცანებზე. რას ვგულისხმობ ამაში? ეკონომიკის სამინისტროში მუშაობს 1000-მდე ადამიანი. ძირითადად, ძალიან კარგი პროფესიონალები არიან, ზოგი მრავალი წელია მუშაობს და მე ჯერ კიდევ წინა მუშაობის პერიოდიდან ვიცნობ ბევრ მათგანს. მთავარი კითხვა, ამოცანა და გამოწვევა ახლა არის ის, თუ როგორ ჩავაყენოთ ეს ადამიანები 100%-ით ბიზნესის, ან თუნდაც უბრალო მოქალაქეების სამსახურში. ეს არ გეგონოთ ლიტონი სიტყვები. სამინისტროში არსებობს სულ მცირე 15 ქვედანაყოფი, ეგრეთ წოდებული სსიპ-ები,საჯარო სამართლის იურიდიული პირები, შიგნითაც დეპარტამენტები, ვინც ფრონტის წინა ხაზზეა. ანუ, ვინც აწვდის კონკრეტულ სერვისებს ბიზნესს, მცირე ბიზნესს, მოსახლეობას. აი, რამდენადაც წარმატებულად იქნება მათი კომუნიკაცია და იქ მუშაობის პროცესები აწყობილი, იმდაგვარად შეგვაფასებს ჩვენ მოსახლეობა და ბიზნესი, ისე იმსჯელებს ეკონომიკის სამინისტროზე და ეკონომიკურ პოლიტიკაზეც, მათ შორის. სისტემის აწყობაში ვგულისხმობ სწორედ ამას, რომ გამოირიცხოს ყოველგვარი დაგვიანებები, ყოველგვარი გადადებული გადაუწყვეტელი საკითხები. ნებისმიერი ადამიანისთვის, ბიზნესისთვის, ვინც მოგვმართავს, უნდა იყოს ძალიან ნათელი და გამჭვირვალე ლოგიკა და ვადები გადაწყვეტილებების და ამას ხედავდნენ თვალნათლივ. არ მინდა რომ ვიყო ზოგადი, კონკრეტულად გეტყვით, რა სერვისებია ესენი. ყველას არ ჩამოვთვლი, მაგრამ წარმოდგენა რომ გქონდეთ, დაწყებული იმავე „აწარმოე საქართველოში“, რომელიც ფინანსურ პროდუქტებს სთავაზობს ინვესტორებს სხვადასხვა ტიპის და ახლა კიდევ უფრო ვაფართოვებთ, საგარანტიო ფონდი შემოდის, კიდევ სხვა მომსახურებები, მცირე გრანტების პროგრამას ვაფართოვებთ; წიაღის ეროვნული სააგენტო, რომელიც გასცემს ლიცენზიებს წიაღის მოპოვებაზე და ეს არ გეგონოთ მხოლოდ მსხვილი საბადოები, რომელიც შედარებით იშვიათია, არამედ ეს არის თუნდაც ქვიშა-ხრეშის მოპოვების ლიცენზიები, რომელიც ნებისმიერ მშენებლობას სჭირდება და ძალიან ხშირი შეხება აქვთ ადამიანებთან...
თეონა გეგელია: ვხვდები, დაახლოებით რაზეც ლაპარაკობთ...
ნათია თურნავა: ხო, მაგრამ მინდა დავასრულო, რას გავაკეთებთ. პრობლემა წარმოვაჩინე ხომ, საკითხი, გამოწვევა, ახლა გეტყვით, რას ვაპირებთ...
თეონა გეგელია: მე-7 მინისტრი ხართ ეკონომიკის და აქამდე ეს სისტემა ასეთი ფორმით...
ნათია თურნავა: საიდან ითვლით? მე პირადად 9 მინისტრის მახსოვს...
თეონა გეგელია: „ოცნების“ ხელისუფლების მინისტრებს ვგულისხმობ. და ეს სისტემა რატომ არის მაშინ დღემდე გაუმართავი...
ნათია თურნავა: ეს სისტემა არის გამართული, ეს სისტემა მუშაობს კარგად, რაღაც პერიოდისთვის ამოცანები შეასრულა, ახლა ვხედავთ უკეთესობისკენ მისი გადაწყობის შესაძლებლობას, იმიტომ რომ, იცვლება ეკონომიკური ვითარება, ეკონომიკა დინამიურია, ახალი ამოცანები დგება. ჩვენი ახალი ამოცანა ეს არის არა უბრალოდ სწრაფი ეკონომიკური ზრდა, არამედ ამ ზრდის გადათარგმნა სიღარიბის დაძლევაში, ამ ზრდის სიკეთის მიტანა თითოეულ ოჯახამდე.
გურამ ნიკოლაშვილი: ამას ამბობს ყველა მთავრობა...
ნათია თურნავა: ვიცი, რომ ყველა ამბობს, მაგრამ მე კონკრეტულად გეტყვით, რას ვაპირებთ ამ მიმართულებით, ეს არის შეიძლება ის, რისი მოსმენაც თქვენ გსურთ.
თეონა გეგელია: გისმენთ, გვაინტერესებს.
ნათია თურნავა: ახლა ისევ დავუბრუნდები ამ სისტემას, სისტემის ცვლილებას და სერვისებს. იქ იწყება ჩვენი ურთიერთობა ბიზნესთან, იქ იწყება ჩვენი ურთიერთობა მოქალაქეებთან. ჩვენ ნამდვილად გვაქვს რეზერვები, რომ ეკონომიკური ზრდის ტემპი კიდევ უფრო გავზარდოთ, მიუხედავად იმისა, რომ ერთ-ერთი ყველაზე დინამიურად განვითარებადი ქვეყანა ვართ რეგიონში, ლიდერები ვართ, ძალიან კარგი პროგნოზია, საშუალოდ 5%-ით წლიური ზრდა, ახლა მარტის ბოლოს წინასწარი მონაცემები იყო გამოქვეყნებული - 6% ზრდა, ძალიან მაღალია. თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ არ გვაქვს რეზერვი, კიდევ უფრო გავაუმჯობესოთ და წინ წავიწიოთ. ეს რეზერვი არის ის აქტივები, რომელიც ჯერ კიდევ სახელმწიფოს ხელთ აქვს და ჩვენ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ, რომ ეს ჩავაბრუნოთ ბიზნესში, რათა ჩავრთოთ ეკონომიკურ ბრუნვაში. ამაზეა დამოკიდებული ჩვენი სერვისი.
გურამ ნიკოლაშვილი: საუბარია პრივატიზაციაზე?..
ნათია თურნავა: არა მარტო პრივატიზაციაზე, თუმცა პრივატიზაციაზეც. ადამიანი, რომელიც მოგმართავს დავუშვათ 100 კვადრატული მეტრის ფართის საკითხზე, რომ ერთი ჯიხური დადგას, ზუსტად უნდა იცოდეს და დაინახოს, რომ კონკრეტულ ვადაში ეს გადაწყვეტილება მიიღება, კონკრეტულ ვადაში ამ გადაწყვეტილების საბოლოო „დედლაინს“ დაინახავს და ეს განხორციელდება ძალიან სწრაფად. გარდა ამისა..
თეონა გეგელია: თქვენ თუ გაქვთ თქვენთვის კონკრეტული „დედლაინი“?
ნათია თურნავა: მე მაქვს ამოცანები...
თეონა გეგელია: ამოცანები და ვადები. შეგიძლიათ ამ ვადების შესახებ გვითხრათ?
ნათია თურნავა: ვადებსაც გეტყვით. არა მარტო პრივატიზაციაზე ვსაუბრობთ, ეს არის მშენებლობის ნებართვები. ჩვენთანაც არის სააგენტო, ეს არის სამშენებლო ზედამხედველობის სააგენტო, რომელიც გასცემს გარკვეული კატეგორიის ობიექტებზე ნებართვებს. არის იგივე წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზიები, რაც ვახსენე. ესეც არის ის სიკეთე, რომელიც უნდა ჩაერთოს ბრუნვაში. ჩვენ გვაქვს დავალება, გვაქვს გეგმა, რომელსაც შევასრულებთ, როგორ მივიტანოთ უფრო მეტ ინვესტორამდე, მეტ პოტენციურ ბიზნესმენამდე. ნებისმიერი სხვაც. მაგალითად, მიწის რესურსი. ახლა ვმუშაობთ ძალიან სწრაფად, პრემიერის დავალებით მთავრობის სხვა წევრებთან ერთად, რომ დავასრულოთ სახელმწიფო მიწის რეგისტრაციები ყველგან, სადაც ეს შესაძლებელია და დავაჩქაროთ, ისევ და ისევ, მიწის პრივატიზაციის საკითხი, მიწის იჯარის.
გურამ ნიკოლაშვილი: ისევ ერთიან კადასტრზეა საუბარი?
ნათია თურნავა: ერთიან კადასტრზეა საუბარი, ოღონდ ჩვენ ეტაპობრივად რა ნაწილიც უკვე იქნება მოწესრიგებული, ამას ძალიან სწრაფად დავაპაკეტებთ და ასევე შევთავაზებთ კერძო ბიზნესს. პრივატიზაცია იკითხეთ, ვადები იკითხეთ. აი, გეტყვით ახლა ვადებზე.
თეონა გეგელია: თქვენი კონკრეტული ვადები გვაინტერესებს.
ნათია თურნავა: ეს ჩემი კონკრეტული ვადაცაა.
თეონა გეგელია: თქვენ რა „დედლაინი“ გაქვთ, ანუ ბოლო ვადა იმისთვის, რომ რაღაც შეასრულოთ. გაქვთ, ალბათ, ხომ კონკრეტული ამოცანა, რას ახსენეთ?
ნათია თურნავა: კონკრეტული ამოცანა არის სიღარიბის დაძლევა და ინკლუზიური ზრდის განხორციელება.
თეონა გეგელია: ეს ქვეყნისთვის გლობალური გამოწვევაა
გურამ ნიკოლაშვილი: ახლა რასაც გისმენთ, რაც ჩამოთვალეთ - ლიცენზიების გაცემა, წიაღისეულის მოპოვება, მსხვილ ობიექტებზე და მაღალი კატეგორიის ობიექტებზე მშენებლობის ნებართვების გაცემა, სხვადასხვა ინვესტორების მომსახურება. ეს ყველაფერი, რეალურად ეხება მსხვილ ბიზნესს, ანუ კაპიტალისტს, ადამიანს, ვისაც აქვს კაპიტალი, რიგითი მოქალაქე ხომ არ არის ამ სერვისების მომხმარებელი...
ნათია თურნავა: ვერ დაგეთანხმებით. არ არის საუბარი მსხვილ ბიზნესზე. ეს არის არასწორი წარმოდგენა, რომელიც შეიქმნა. ახსენებ პრივატიზაციას და ვიღაც ამბობს, რომ ეს არის მსხვილი ბიზნესის. არ არის ასე. თქვენ რომ დააკვირდეთ აუქციონების სტატისტიკას, მათში ძირითადად მცირე ბიზნესი მონაწილეობს და რიგითი მოქალაქეები მონაწილეობენ, იმიტომ რომ შექმნილია ყველა პირობა იმისთვის, რომ ადამიანმა შედარებით მცირე სასტარტო კაპიტალით დაიწყოს ბიზნესი და ამაშიც ვეხმარებით. გვაქვს ჩვენ მცირე გრანტების პროგრამა, სხვადასხვა სუბსიდიების პროგრამა „აწარმოეს“ მიხედვით, არსებობს სხვა ფინანსური ინსტრუმენტებიც, არსებობს „საპარტნიორო ფონდი“, არსებობს ენერგეტიკის განვითარების ფონდი და ასე შემდეგ და ზოგადად შექმნილია ისეთი გარემო, რომ რიგითმა ადამიანმაც შეიძლება დაიწყოს ბიზნესი. ჩვენი ამოცანა ის ხომ არ არის, რომ რაც შეიძლება მეტი სოციალური დახმარება გავწიოთ და სოციალურ დახმარებაზე დამოკიდებული გავხადოთ მოქალაქეები. თუმცა, რა თქმა უნდა, გარკვეული კატეგორიისთვის ეს ასეც არის და ასე იქნება შემდგომშიც. ჩვენი ამოცანაა, ყველას ჰქონდეს საშუალება საკუთარი შრომით ღირსეული შემოსავლის მიღების. ამიტომ, როდესაც ამ სერვისებზე ვსაუბრობთ, ეს სერვისები ძირითადად რიგით მოქალაქეებს ემსახურება. ვიღაცას უნდა დავუშვათ 500 კვადრატული სასოფლო-სამეურნეო მიწის ყიდვა იმისთვის, რომ მოიყვანოს იქ რაღაც სასოფლო-სამეურნეო კულტურა, ვიღაცას, წეღან ვახსენე, უნდა ჯიხურის ჩადგმა და ამისთვის უნდა შეიძინოს მცირე მიწა, ან დავუშვათ შეიძინოს პატარა ორი ოთახი შენობაში, ვიღაცას უნდა მცირე საოჯახო სასტუმრო გააკეთოს და ასეთი მაგალითები ძალიან ბევრია, ძალიან ბევრი ბენეფიციარი გვყავს.
თეონა გეგელია: სერვისი უნდა გამარტივდეს?
ნათია თურნავა: ეს უნდა გამარტივდეს. თქვენ, ალბათ, ჩემგან ელოდებით უფრო მაღალფარდოვან მიზნებს და მე დავიწყე კონკრეტული...
თეონა გეგელია: არა, არა, პირიქით, კონკრეტული პროგრამა უფრო გვაინტერესებს...
გურამ ნიკოლაშვილი: წინა მინისტრი, მაგალითად, სულ ლაპარაკობდა გადამზადებაზე, რომ ჩვენ არ გვყავს კვალიფიციური მუშა-ხელი და მნიშვნელოვანია გადამზადება...
ნათია თურნავა: რა თქმა უნდა, გავაგრძელებთ და გავაძლიერებთ ამ პროგრამას, მაგრამ კონკრეტიკა თუ მოგაკლდათ, აქეთ დავბრუნდები მაშინ, იგივე პრივატიზაციაში. დღეს ჩვენ გვაქვს ელექტრონული აუქციონები. ძალიან კარგი, ყველანი ვხედავთ ამ პროცესს, გამჭვირვალეა. ჩვენ გვაქვს მომზადებული საკანონმდებლო ინიციატივა, რომელსაც უახლოეს დღეებში უკვე მთავრობას წარვუდგენთ. ეს მზადდებოდა სამინისტროში და ჩვენ მას წარვუდგენთ მთავრობას, რომის მიხედვითაც პრივატიზაციის მთელი პროცესი გახდება ელექტრონული და გამჭვირვალე. ადამიანი, ვინც შემოიტანს განაცხადს, ესენი უბრალო ფიზიკური პირები არიან, ვინც შემოდიან, არ გეგონოთ, რომ ეს მაინცდამაინც მსხვილი ბიზნესია, იმიტომ რომ, მსხვილი ბიზნესი თავის უფლებებს ისედაც იცავს სხვადასხვა პლატფორმაზე, ვსაუბრობ უბრალო ადამიანზე, ვინც შემოიტანს განაცხადს, ჩვენთან მოსვლის გარეშე, სახლში, ინტერნეტში შეძლება დაინახოს, რა მსვლელობა მიეცა ამ განაცხადს. მთელი პროცესი, განაცხადის შეტანიდან პრივატიზაციის დასრულებამდე, იქნება დაჩქარებული.
თეონა გეგელია: გასაგებია, ეს იქნება გამჭირვალე და დაჩქარებული...
ნათია თურნავა: ზუსტად ეცოდინება, რომ პირობითად სამ დღეში მას მიეცემა პასუხი, ექვემდებარება თუ არა ეს ქონება პრივატიზაციას. მერე პირობითად ორ კვირაში გვექნება პასუხი ადგილობრივი თვითმმართველობისგან რამე დამატებითი სპეციფიკა არის თუ არა საჭირო. ეს არის ის, სადაც მე ვხედავ ჩემს როლს, რომ პროცედურები გავამარტივო...
თეონა გეგელია: ეს არის პროცედურები, რომლის განმარტებასაც ეს გადაცემა არ ეყოფა, დარწმუნებული ვარ თქვენ გექნებათ ამ საკითხებზე სხვა ფორმატებში საუბრის საშუალება...
ნათია თურნავა: ვიცი, მაგრამ ეს არის ის, სადაც მე ვხედავ ჩემს როლს, რომ ეს პროცედურები გავამარტივოთ...
გურამ ნიკოლაშვილი: დეტალები რომ ამოვწუროთ. ის ქონება, რომლითაც მოქალაქე იქნება დაინტერესებული, მისი პირველადი რეგისტრაცია, აზომვა და ასე შემდეგ, ეს უკვე გაკეთებული უნდა იყოს, რომ დაინტერესდეს, მან თვითონ უნდა გააკეთოს, თუ სახელმწიფო აკეთებს?
ნათია თურნავა: ჩვენ მაქსიმალურად გავაკეთებთ, მათ შორის სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაწილში ამას. მეტიც, ჩვენ მოვამზადებთ კონკრეტულ შეთავაზებებს ინვესტორებისთვის. ახლა ასეთი დავალება მაქვს მიცემული, აქიდან შეირჩევა კონკრეტული ლოტები, რომელიც თავისთავად შეიძლება საინტერესო იყოს, დავაპაკეტებთ და ამ მხრივ უფრო პროაქტიულ პოლიტიკას გავატარებთ ინვესტორებთან. ამაზეც მინდა გითხრათ, რომ აქაც გარკვეული სიახლეების გატარებას ვფიქრობთ, იმიტომ რომ, ჩვენი საინვესტიციო პოლიტიკა ნათელია. ეს არის გახსნილობა სრული, არის ძალიან წარმატებული რეიტინგები, ჩვენ ვართ ერთ-ერთი მიმზიდველი ქვეყანა ბიზნესის კეთების თვალსაზრისით რეგიონში და ეს თავისთავად უკვე მუშაობს ჩვენზე, მაგრამ ჩვენ უნდა შევცვალოთ მუშაობის სპეციფიკა ინვესტორებთან. დღემდე ჩვენთან უფრო მეტად მაინც მოდიოდნენ ინვესტორები, ვინც ზუსტად იცოდნენ, თუ რა კონკრეტული პროექტი უნდათ, ან რა კონკრეტული ქონების პრივატიზება სჭირდებათ. აზომვასაც გააკეთებდა თვითონ, იმასაც იტყოდა, რომ ამდენი კვადრატული მჭირდება, ზუსტად იცოდა რა დარგში უნდოდა და ამასთან დაკავშირებით ჩვენ მერე ვემსახურებოდით მას, რომ ეს გამხდარიყო სწრაფი გადაწყვეტილება. აი, სერვისებზე რომ ვსაუბრობ, ეს ნაწილი ასე გაგრძელდება, კიდევ უფრო სწრაფად, გამჭირვალედ, კოორდინირებულად, მაგრამ ახლა გამოჩნდა მეორე ტიპის ინვესტორი. ეს არის უფრო ფინანსური ტიპის ინვესტორი, ინსტიტუციური ინვესტორი, მაგალითად ფონდები გამოჩნდნენ, შეიძლება იყოს არა ფონდი, იყოს კომპანია, ან ფიზიკური პირი, ვინც მიიზიდა ჩვენმა მაღალმა რეიტინგებმა, ვინც თვლის, რომ საქართველო არის საკმარისად მიმზიდველი საინვესტიციოდ და საკმარისად უსაფრთხო იმისთვის, რომ პასუხობდეს მის მოლოდინებს მოგებასთან, უკუგებასთან დაკავშირებით და მის პრიორიტეტებს და ეძებს მზა პროექტს. მოდის და ამბობს, რომ მე მინდა ჩავდო ფული და თქვენ რა პროექტებს მახვედრებთ.
გურამ ნიკოლაშვილი: ახლა მგონი საუბრობთ იმაზე, რასაც იდეაში ადრე საინვესტიციო სააგენტო აკეთებდა და უნდა გაეკეთებინა.
ნათია თურნავა: მაგაშია საქმე, რომ ამას აკეთებდა და დღეს აკეთებს რამდენიმე სტრუქტურა, რომლებიც თავთავიანთ ნაწილში ძალიან წარმატებულები არიან, მაგრამ მინდა, რომ ეს ერთიან კოორდინაციაში მოვაქციოთ. რატომ ვამბობ და რატომ ვახსენებ ამას, მას შემდეგ, რაც პრივატიზაციაზე, გამარტივებაზე ვისაუბრე. აქაც ერთი ფანჯრის პრინციპი უნდა გავატაროთ. ეს ერთი ფანჯარა იქნება ეკონომიკის სამინისტრო. არ უნდა უხდებოდეს ასეთ ინვესტორს სიარული სხვადასხვა სტრუქტურასთან, თვითონ ამ ანალიზის კეთება და შედარება. ჩვენ მას დავახვედრებთ კონკრეტულ კატალოგს, პორტფელებს პროექტების, სადაც ის შეძლებს თავისი გემოვნებისდა მიხედვით, თავისი მოლოდინებისდა მიხედვით შეარჩიოს კონკრეტული პროექტები, რომელშიც შემდეგ განახორციელებს ინვესტიციას.
თეონა გეგელია: პოლიტიკას დავუბრუნდეთ და შემდეგ იმას, რაც პოლიტიკის ნაწილად იქცა უკვე, ენერგეტიკასთან დაკავშირებულ პანკისის მოვლენებს... როდესაც თქვენ დაინიშნეთ მინისტრად, გაგიხსენეს „ნაციონალური მოძრაობის“ შემწირველობა. 2012 წლის აგვისტოში თქვენ გაქვთ გადარიცხული მაშინდელი მმართველი პარტიისთვის 35 000 ლარი. პრემიერ მამუკა ბახტაძესაც აქვს მსგავსი ეპიზოდი თავის ბიოგრაფიაში და მან ამას უწოდა ფაქტობრივად კაზუსი და ახსნა ეს ტექნიკური გაუგებრობით. თქვენ რა არგუმენტი გაქვთ? თქვენ ახლა ხართ „ოცნების“ გუნდის წევრი, თქვენც მსხვერპლი ხართ ტექნიკური გაუგებრობების, თუ იმ ეტაპზე გულშემატკივრობდით იმ პარტიას?
ნათია თურნავა: პასუხი ძალიან მარტივია. მე ამაზე რამდენიმეჯერ გავაკეთე განმარტება, ახალს ვერაფერს ვიტყვი. მე არ ვარ „ნაციონალური მოძრაობის“ შემომწირველი, მე ჩემი საკუთარი თანხა არ შემიწირავს „ნაციონალური მოძრაობისთვის. მართლაც, ეს იყო ტექნიკური ტრანზაქცია და იმ დროს, რა კომპანიაშიც ვმუშაობდი, რამოდენიმე მაღალი რანგის მენეჯერის ანგარიში იყო გამოყენებული ამ ტრანზაქციისთვის.
თეონა გეგელია: „საერთაშორისო ენერგეტიკული კორპორაციის“ გენერალური დირექტორი იყავით, ხომ?
ნათია თურნავა: დიახ.
თეონა გეგელია: და თქვენ დაუკითხავად თქვენი ანგარიშიდან ფული ირიცხებოდა?
ნათია თურნავა: ეს არის ტექნიკური ტრანზაქცია. არ ირიცხებოდა, აქ საუბარია ერთ კონკრეტულ ტრანზაქციაზე, რომელიც ნამდვილად არის ტექნიკური ტიპის... თქვენ შეგიძლიათ გაანალიზოთ, რატომ იყო ეს პრაქტიკა მაშინ და რასთან იყო ის დაკავშირებული...
თეონა გეგელია: პანკისს მივუბრუნდეთ. როდესაც 21 აპრილს დილიდან ეს მოვლენები განვითარდა, თქვენ უბრალოდ არ იყავით თბილისში. თქვენი მინისტრობა დრამატულად დაიწყო. 19 აპრილს წარგადგინეს და 21-ში მოხდა ასეთი რამ. მოგვიანებით შინაგან საქმეთა მინისტრმა თქვა, რომ ის რაც იქ მოხდა იყო შეცდომის შედეგი. ოღონდ მხოლოდ თავის უწყებაზე არ აიღო ეს პასუხისმგებლობა. თქვენმა სამინისტრომ მიმართა შინაგან საქმეთა სამინისტროს, რომ გაგეგზავნათ პოლიციელები ჰესის მშენებლობის დაწყების დასაცავად. განსხვავებით გახარიასგან, თქვენ მონაწილეობდით მანამდე მოსახლეობასთან მოლაპარაკებებში და ისიც, როგორც ჩანს, გულისხმობდა იმას, რომ კომუნიკაცია არ იყო საკმარისი. თქვენ იმ მოლაპარაკების პროცესში ვერ გრძნობდით, რომ პოლიციის იქ გამოჩენა კარგად არ იმოქმედებდა? რატომ მიმართეთ სამინისტროს? სხვა ჰესებთან დაკავშირებით, სადაც ასევე პრობლემაა ხოლმე, არ გვინახავს რომ იქ პოლიციის თანდასწრებით დაეწყოთ მუშაობა. რატომ გააკეთეთ ეს? იმიტომ ხომ არა, რომ როგორც დასაწყისში თქვით, უფრო ეფექტიანად და სწრაფად გსურთ ინვესტორისთვის სერვისის გაწევა?
ნათია თურნავა: პირველ რიგში იმით დავიწყებ, რომ ეს ინციდენტი, რა თქმა უნდა, იყო საკმაოდ მძიმე, თუმცა ძალიან იმედის მომცემია ახლა ის მესიჯები, ის გზავნილები, რაც მოდის პანკისის ხეობიდან. პროცესი წასულია ნორმალიზებისკენ და ეს არის მნიშვნელოვანი. თქვენ ახსენეთ, რომ მე კომუნიკაციაში ვმონაწილეობდი, ნამდვილად ვესტუმრე პანკისს და ჩვენთანაც სტუმრობდნენ სამინისტროში და მე შემიძლია ვთქვა, რომ ეს არის ძალიან ბრძენი, ძალიან პატრიოტი ხალხი, ვინც იქ ცხოვრობს, ძალიან გულშემატკივარი ზოგადად საქართველოს სახელმწიფოსი, ძალიან დიდი წვლილი შეაქვთ ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკის შენებაში. მე იმედი მაქვს, რომ ეს სამწუხარო ინციდენტი, გაუგებრობა არასდროს აღარ განმეორდება. ამ პროექტთან დაკავშირებით, როდესაც ვნებათაღელვა ჩაივლის, ცივი გონებით პანკისელები მივლენ ისეთ კონსენსუსამდე, რომელიც პირველ რიგში პანკისს არგებს...
თეონა გეგელია: მე გკითხეთ ის, თუ რამდენად გქონდათ გათვლილი პოლიტიკური რისკი...
ნათია თურნავა: მე გპასუხობთ, ჩვენ იქ ვიცავდით და ვიცავთ არა რომელიმე კონკრეტულ ბიზნესინტერესს, ჩვენ პირველ რიგში ვიცავთ პანკისელების ინტერესებს, პანკისში დასაქმებას, პანკისის განვითარებას. ძალიან ბევრი რამ კეთდება ამისთვის, სხვათა შორის. შემიძლია ვთქვა, სტატისტიკას თუ გადავხედავთ, ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური ბენეფიციარები არიან პანკისის მოსახლეობა იგივე მცირე გრანტების. 167 ბენეფიციარი გვყავს იქ, დაახლოებით 800 000 ლარი არის ათვისებული, ლიდერობენ ამ თვალსაზრისით, მცირე სასტუმროების კუთხით, სოფლის მეურნეობის პროექტები აქვთ განვითარებული, მეფუტკრეობა და ასე შემდეგ. აქიდან გამომდინარე...
თეონა გეგელია: რა მოხდა მაშინ? თქვენ როდესაც მოლაპარაკებებში მონაწილეობდით, ხვდებოდით თუ არა, რომ არ იყო საკმარისი კომუნიკაცია ადგილობრივებთან და მაშინ რატომ ითხოვეთ პოლიციელების გაგზავნა ხეობაში მშენებლობის დასაწყებად?
ნათია თურნავა: მე მოლაპარაკებებში სწორედ ეს დავინახე, რომ ეს არის ბრძენი და მშრომელი ხალხი, ვისაც გული შეტკივა პანკისზე...
თეონა გეგელია: არ მპასუხობთ...
ნათია თურნავა: დავასრულებ...
თეონა გეგელია: მესმის, რომ მგრძნობიარე თემაა, მაგრამ მგონი შეიძლება ამაზე პასუხის გაცემა...
ნათია თურნავა: მგრძნობიარე თემაა... რასაც ჩავთვლი საჭიროდ, აუცილებლად მოგახსენებთ. ამ ინციდენტმა, ამ გაუგებრობამ, ასე ვუწოდებდი მე მას, წარმოაჩინა მთელი რიგი ობიექტური პრობლემა. პირველ რიგში, როდესაც ასეთი გაუგებრობა ხდება, რა თქმა უნდა, რა დოზით, რა ძალისხმევა და კომუნიკაციაც არ უნდა ყოფილიყო ამის წინ, მაინც მეტი წილი პასუხისმგებლობა ეკისრება ხელისუფლებას. ეს ცალსახად ასეა, მაგრამ არის ობიექტური პრობლემები, რომელიც წარმოაჩინა ამ შემთხვევამ, ამ გაუგებრობამ. ობიექტური არის და ეს არ არის ერთეული შემთხვევა. ობიექტური არის ის ფონი, რომელიც ზოგადად ბოლო პერიოდში მძაფრდება და იქმნება მთელი საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში ჰესებთან დაკავშირებით.
თეონა გეგელია: ხომ მაგრამ სხვაგან ხომ პოლიციის გაგზავნა არ მოგითხოვიათ, თუ ვცდები და არ ვარ ინფორმირებული? სხვა ჰესებთან დაკავშირებით მე მახსოვს მთავრობის წევრებთან სიტყვიერი დაპირისპირება მოსახლეობის, მაგრამ პოლიცია - არა.
ნათია თურნავა: არის ცალკეული ინციდენტები, მე არ მინდა ამაზე გავამახვილო ყურადღება. არ არის ეს ერთეული შემთხვევა...
თეონა გეგელია: მაინც ფიქრობთ, რომ ეს არ იყო სწორი?
ნათია თურნავა: მე უბრალოდ იმის თქმა მინდა პირველ რიგში, რომ ეს არის ძალიან სამწუხარო გაუგებრობა, რომელშიც, როგორც ყოველთვის ასეთ დროს, რა თქმა უნდა, დიდი წილი პასუხისმგებლობა ეკისრება ხელისუფლებას, ეს ცალსახად ასეა და ამან წარმოაჩინა ძალიან სერიოზული ობიექტური სახის პრობლემა.
თეონა გეგელია: მიმართვა თქვენი მინისტრობის დროს გაკეთდა, თუ ჯერ კიდევ ქობულია იყო, როდესაც მიმართვა გაიგზავნა შინაგან საქმეთა სამინისტროში?
ნათია თურნავა: ჩვენ მოგვმართა კომპანიამ, ვისაც ჯერ კიდევ წელიწადნახევრის წინ კანონიერად გაცემული სამშენებლო ნებართვა ეჭირა ხელში, მოითხოვა უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, შრომის უსაფრთხოების პირობების შექმნა და ჩვენ ასეთ შემთხვევაში ვალდებულები ვართ, ვაცნობოთ შესაბამის უწყებას, ამ შემთხვევაში შინაგან საქმეთა სამინისტროს. ეს, თუ თქვენ გაინტერესებთ თვითონ პროცედურა რაც იყო. თუმცა, ალბათ, უფრო მნიშვნელოვანია ვისაუბროთ იმაზე, თუ რა გაკვეთილი შეიძლება ჩვენ აქედან გამოვიტანოთ, რა პრობლემის შედეგია ეს და რა პრობლემა წარმოაჩინა. ისევ ვამბობ, რომ ეს არის ანარეკლი იმ პრობლემისა, რასაც ჰქვია გამძაფრებული წინააღმდეგობა, მიუღებლობა, რომელიც იზრდება მოსახლეობაში ჰიდრო სადგურების მიმართ.
თეონა გეგელია: ეს დიდი ხანია რაც ასეა...
ნათია თურნავა: არა, ეს გამძაფრდა ბოლო პერიოდში და რატომ, ამასაც აქვს თავისი ახსნა...
გურამ ნიკოლაშვილი: გეთანხმებით, ნამდვილად გამძაფრდა. მე მაქვს ჩემი ვერსია რატომ, მაგრამ თქვენ როგორ ახსნით?
ნათია თურნავა: ახსნა მარტივია. ტემპი გაიზარდა ჰიდროსადგურების მშენებლობის. 2014-15 წელს რეგულაციები შეიქმნა იმდაგვარი, რომელმაც ეს დარგი გახადა კიდევ უფრო მიმზიდველი ინვესტორებისთვის. ეს ერთი. მეორე თემაა არის, რომ ჩვენი მოთხოვნა მუდმივად იზრდება. ამაზეც ვისაუბრებთ. აქიდან გამომდინარე დარგი არის საჭირო, დარგი არის მიმზიდველი, პროექტები ძალიან ბევრია. მშენებლობა არის დაახლოებით 1000 მეგავატამდე მცირე და საშუალო ჰესის, მე აღარ ვსაუბრობ მსხვილ ჰესებზე, რომელიც ვიცით, რომ არ არის ამდენი, მაგრამ ძალიან მნიშვნელოვანია ჩვენი ქვეყნისთვის. ეს არის ჩვენი გაცხადებული გეგმა, ეს არის ის აუცილებლობა, რომლის წინაშეც ჩვენ ვდგავართ, იმიტომ, რომ ორ ძირითად დარგზე - ენერგეტიკაზე და ტრანზიტზე გადის ჩვენი ეკონომიკური განვითარება და გარდა ამისა, გადის ჩვენი ქვეყნის უსაფრთხოება, ჩვენი ქვეყნის სუვერენიტეტი.
გურამ ნიკოლაშვილი: ამ ფონზე ხდება დემონიზება. როცა ახსენებ ჰესს, ეს უკვე დაკავშირებულია ნეგატივთან. ანუ, მწვანე ენერგიის წყარო, გენერაცია, ის რესურსი, რომელიც გვაქვს ყველაზე მეტი, ხდება დემონიზებული, თითქოს 1990-იანი წლებიდან არ მოვდიოდეთ. პირდაპირ უკავშირდება ეს ენერგეტიკას. თავიდან, ყველაზე დიდი საკითხი რაც იდგა რამდენიმე წლის წინ, ეს იყო ხუდონჰესის საკითხი. ხუდონჰესიდან გადავედით, ეს საკითხი დაიხურა, გაურკვეველი ვადითაა გაჩერებული, ახლა ნესკრაზე პრობლემაა, ნამახვარზე პრობლემაა, ზემო აჭარაში პრობლემაა, ახლა მივედით პანკისში 5-მეგავატიან დერივაციულ ჰესთან დაკავშირებით საოცარ წინააღმდეგობთან, რომელმაც კინაღამ რაღაც ეთნიკური კონფლიქტი გამოიწვია.
ნათია თურნავა: აი, თქვენ თვითონ ახსენით, რამდენად მზარდია ეს პროცესი...
გურამ ნიკოლაშვილი: რას აკეთებს სახელმწიფო იმისთვის, რომ მოსახლეობა დაარწმუნოს, რომ ეს არც საშიშია, არც პრობლემური და პირიქით, ემსახურება რაღაც სიკეთეს? ან იქნებ, მოსახლეობაა მართალი?
ნათია თურნავა: მივედით ნამდვილად იქამდე, რომ უკვე მცირე, ყველაზე უწყინარი პროექტებიც კი იწვევს ასეთ მიუღებლობას. აქ, რასაკვირველია, რამდენიმე ფაქტორია. არის ცოდნის ნაკლებობა, მოდით, ასე ვთქვათ. როდესაც ცოდნის ნაკლებობა და ინფორმაციის ნაკლებობაა, თუ რა არის ჰესი რეალურად, რა ზემოქმედება შეიძლება მოახდინოს 5, 7, 10 მეგავატის ჰიდროსადგურმა მოსახლეობაზე, რა სიკეთე შეიძლება მოიტანოს, ასეთ სიტუაციაში და ამ ფონზე მძლავრობს დეზინფორმაცია. არის ძალიან აბსურდული დეზინფორმაცია, რომელიც ვრცელდება, დაწყებული იმით, რომ ძროხების წველადობაზე იმოქმედებს ჰესი, დამთავრებული არც თუ ისე უწყინარი თემებით, რომელიც საკმაოდ საფრთხილოა და ახლა აღარ მინდა ამ საკითხზე უფრო მეტი საუბარი, მაგრამ არის დეზინფორმაცია, ადამიანი ფსიქოლოგიურად ცუდს უფრო მალე და მარტივად იჯერებს და მეორე მხრივ, არის კომუნიკაციის გაძლიერების აუცილებლობა ამ თვალსაზრისით. ამიტომ, ამ პრობლემებმა დაგვანახა ჩვენ დარგის რეფორმის დაჩქარების აუცილებლობა. რას ნიშნავს დარგის რეფორმა...
თეონა გეგელია: შეგიძლიათ მაყურებელს აუხსნათ, რამდენ ელექტროენერგიას მოვიხმართ, რამდენს ვიღებთ გარედან და რამდენი გვჭირდება რეალურად. იმიტომ, რომ ეს გვჭირდება უსაფრთხოებისთვის, გვჭირდება ქვეყნის განვითარებისთვის. ამის გარეშე უბრალოდ გამორიცხულია, ამ ქვეყანას რაიმე პერსპექტივა გაუჩნდეს ოდესმე. იქნებ, ეს განმარტოთ მოკლედ და შემდეგ, რეფორმაზეც ილაპარაკოთ.
ნათია თურნავა: კი ბატონო. მე ამ ეთერითაც ვისარგებლებ და ალბათ, ბევრი სხვა ეთერით ვისარგებლებ, რომ არ დავიღლები ამ თემაზე საუბრით და განმარტების გაკეთებით. მართლაც უნდა გავარღვიოთ ეს დეზინფორმაციული ფონი, არასწორი წარმოდგენა და ცოდნის ნაკლებობა ჰესებზე. ჩვენ დღეს ზოგადად სისტემაში გვაქვს 4700 მეგავატის სიმძლავრის სადგურები. აქიდან ჰიდროსადგურები არის დაახლოებით 4000 მეგავატი. მნიშვნელოვანია, რომ უდიდესი უმრავლესობა ამ სიმძლავრეების არის შექმნილი და აშენებული გასული საუკუნის დასაწყისში. მაგალითად, „ზაჰესი“ არის 1927 წელს გაშვებული, „ორთაჭალჰესი“ - 1930-იან წლებში, „ენგურჰესი“, რომელიც არის ჩვენი მასაზრდოებელი, მთავრი იაფი ელექტროენერგიის წყარო, არის 1970-იანი წლების ბოლოს გაშვებული.
გურამ ნიკოლაშვილი: 40 წლის გახდა, მგონი, გასულ წელს...
ნათია თურნავა: რასაკვირველია. აქიდან გამომდინარე, მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ძალიან ბევრს ვზრუნავთ მათ რეაბილიტაციაზე, „ენგურჰესის“ რეაბილიტაცია დასრულდა, კიდევ იგეგმება გვირაბის რეაბილიტაცია, სხვა ჰესების რეაბილიტაცია, რაც არ უნდა იყოს ეს, ეს ვერანაირად ვერ უზრუნველყოფს იმ მზარდ მოთხოვნას, რაც ჩვენ გვაქვს. თქვენ იკითხეთ ციფრები. აი, 2018 წელს ჩვენი წლიური მოხმარება მთლიანად იყო 13.5 მილიარდი კვ/სთ და აქედან 1,5 მილიარდი არის იმპორტირებული ელექტროენერგია, ეს არის 10%-ზე მეტი, 12%-მდე. ამას თუ დავამატებთ კიდევ იმპორტული გაზიდან გამომუშავებულ ელექტროენერგიას, რომელიც თბოსადგურებით გამომუშავდება, ეს არის კიდევ 2 მილიარდამდე კვ/სთ, ანუ, კიდევ 15%. გამოდის, რომ 25%-მდე უკვე ვართ გარე წყაროებზე დამოკიდებული. ცოტაა ეს თუ ბევრი? 2016 წელს თუ შევადარებთ, 2016 წელს იმპორტი იყო სულ 4-5%, ახლა ავედით 12%-მდე. ეს ნიშნავს, რომ მოთხოვნა იზრდება და ეს სწორია, იმიტომ რომ, ჩვენი ეკონომიკა იზრდება. ეკონომიკა იზრდება ძალიან დინამიურად, პროგნოზი არის პოზიტიური, მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდა არის 5%-მდე...
თეონა გეგელია: მაგრამ ჩვენი რესურსით ვერ ვაკმაყოფილებთ ამ მოთხოვნას...
ნათია თურნავა: ეს ნიშნავს, რომ ენერგეტიკა, სულ მცირე, იგივე ან ოდნავ უფრო დაბალი ტემპით განვითარდება. ახლა არის პროგნოზები, რომელიც გაგვიკეთა საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა, გაგვიკეთა მსოფლიო ბანკმა, ზრდა საშუალოდ არის 4%-დან 5%-მდე მოსალოდნელი ყოველწლიურად ენერგეტიკაში. ეს მარტივად რომ ვთქვათ ნიშნავს, რომ დღეს თუ გვაქვს ელექტროენერგიის მოხმარება 13,5 მილიარდი, 2030 წლისთვის ყველა კონსერვატიული გათვლით გახდება 19 მილიარდი და ნაკლებად კონსერვატიული გათვლით 20 მილიარდს გადააჭარბებს. ეს იმას ნიშნავს, რომ სულ მცირე 50%-ით მეტი უნდა მოვიხმაროთ ჩვენ უახლოესი წლების განმავლობაში და ამ დროს ახალი პროექტები ყოვნდება. ახალი გენერაციის საშუალებები ნაკლებად ვითარდება. მცირე ჰესებიც კი, რომელიც შედარებით უწყინარია ეკოლოგიურად, ზემოქმედების თვალსაზრისით და არანაირ რისკებზე საუბარი არ შეიძლება, ეს პროექტებიც კი, როგორც თქვენ ბრძანეთ, გახდა პრობლემატური. მე გეტყვით რეფორმა რატომ ვახსენე...
რეფორმის მიხედვით ჩვენი ამოცანაა, გარდავიქმნათ ევროპული ტიპის მწვანე ენერგეტიკად. შევქმნათ ევროპული ტიპის მწვანე ენერგეტიკული ბაზა. რეფორმა, მათ შორის, გულისხმობს ენერგოეფექტურობასაც. ენერგოეფექტურობა არის ძალიან დიდი დარგი, დიდი სფერო, რომლის რეგულაციის, კანონმდებლობის დანერგვის შედეგად ჩვენ პირველად მოვახერხებთ, რომ არა მხოლოდ გავზარდოთ ჩვენი გენერაცია და ასე ვუპასუხოთ გაზრდილ მოთხოვნას, არამედ ვმართოთ ჩვენი მოთხოვნაც. თუმცა არ უნდა გვქონდეს გადაჭარბებული მოლოდინები. ევროპულმა მაგალითმა გვაჩვენა...
თეონა გეგელია: რა ვადებში ვარაუდობთ?
ნათია თურნავა: მოდით, ამას დავასრულებ... გადაჭარბებული მოლოდინი ის არის, რომ მაგალითად ზოგჯერ გაისმის და ალბათ, ესეც ცოდნის ნაკლებობასთან არის დაკავშირებული, აი, როგორც კი შემოვა ენერგოეფექტურობის პრინციპები და მოთხოვნები, ამას ვაპირებთ და კანონპროექტი ახლა იგზავნება პარლამენტში და ეს ასეც მოხდება, ეს გადაწყვეტს მზარდი მოხმარების საკითხს და არ დაგვჭირდება ჰესები. რა თქმა უნდა, ეს ასე არ მოხდება. ევროპულმა მაგალითმა გვიჩვენა, სადაც ამას წლებია მისდევენ, ეს არის დეკლარირებული პრიორიტეტი, მაინც, მიუხედავად ამისა, მზარდია ელექტროენერგიის მოხმარება. მეორე ასპექტიც აქვს ამას. თქვენც ბრძანეთ აბსოლუტურად სწორად, ეს არის დამოუკიდებლობა და ენერგოუსაფრთხოება, რაც ქვეყნის უსაფრთხოებაც არის. ისევ ევროპულ მაგალითებს მოვიყვან. ევროპის საერთო ენერგეტიკული სისტემის 36 ქვეყნიდან, 28, ანუ უდიდესი უმრავლესობა თვლის - იმისთვის, რომ მიღწეული იყოს მათი ეგრეთ წოდებული გენერაციის ადეკვატურობა, ანუ, ადეკვატური იყოს მათი საკუთარი რესურსი მათი მოთხოვნისა, ამისთვის მათ საკუთარი სიმძლავრეებით 100 და მეტი პროცენტით უნდა უზრუნველყონ საკუთარი მოხმარება საკუთარი ბაზრით. თქვენ იკითხავთ, რას ნიშნავს 100%-ზე მეტი. ეს იმას ნიშნავს, რომ საჭიროება თუ დადგა, ევროპულმა ქვეყნებმა, რომლებიც შუაგულ ევროპაში იმყოფებიან და არანაირი პრობლემა არ აქვთ თავის მეზობლებთან ვაჭრობის და საერთო ევროპული ბაზარია საერთო წესებით, მაინც უნდა შეძლონ და საკუთარი ადგილობრივი გენერაციის წყაროებით 100%-ით საჭიროების შემთხვევაში უზრუნველყონ საკუთარი მომხმარებლები და იმის იქით კიდევ დარჩეს რეზერვი, რომელიც იქნება გამართული და ყოველი შემთხვევისთვის არსებობდეს. ეს არის ევროპული ქვეყნები. ჩვენი ამოცანაც არის ის, რომ 100%-ით შევძლოთ ჩვენი მოხმარების უზრუნველყოფა. ჩვენ არ ვიმყოფებით მარტივ გარემოცვაში, საკმაოდ რთული გეოპოლიტიკური ლანდშაფტია...
გურამ ნიკოლაშვილი: მით უმეტეს, როცა საწვავის ნაწილში დამოკიდებული ვართ მთლიანად იმპორტზე...
ნათია თურნავა: რასაკვირველია და აქიდან გამომდინარე აქ ორი აზრი არ არსებობს. გლობალური გადმოსახედიდან მწვანე ენერგიას, განახლებად ენერგიას არა აქვს ალტერნატივა. კი, რა თქმა უნდა ქარიც, რა თქმა უნდა მზეც, ამ კუთხითაც გვაქვს ჩვენ ძალიან კონკრეტული გეგმები, მაგრამ ჰიდროენერგიას ჩვენთან, ჩვენს საკუთარ რესურსს, მაინც ექნება დომინირებადი მნიშვნელობა.
გურამ ნიკოლაშვილი: რაც ბრძანეთ, როგორც ინფორმაცია, ძალიან საინტერესოა, უბრალოდ მნიშვნელოვანია, როგორ მოხდება ეს ყველაფერი?
თეონა გეგელია: სამწუხაროდ არ გვაქვს დრო. პრინციპში გეგმებზე ილაპარაკეთ, მათ შორს ენერგეტიკაშიც...
ნათია თურნავა: არა, გეგმები ნაკლებად ვთქვი და იქნებ მომცეთ 5 წუთი, დავასრულებ...
თეონა გეგელია: ძალიან მოკლედ თუ შეგიძლიათ.
ნათია თურნავა: კი ბატონო. ორ მთავარ პრიორიტეტს ვიტყვი და არ ვილაპარაკებ დარგობრივ პრიორიტეტებზე, დარგობრივ სტრატეგიაზე. პირველი, რაც იქნება ჩვენი ყოველდღიური საზრუნავი, ეს არის სასიცოცხლოდ აუცილებელი ინფრასტრუქტურით მთელი საქართველოს მოცვა. რას ვგულისხმობ. ბოლო 5 წლის განმავლობაში ძალიან ბევრი რამ გაკეთდა იმისთვის და ძალიან ბევრი რესურსი დაიხარჯა, რომ საბაზისო-სასიცოცხლო ინფრასტრუქტურა შექმნილიყო, მაგისტრალური გზები მაღალი ძაბვის გადამცემი ხაზები, გაზიფიკაცია, 80%-ით მთელი საქართველო მოცულია გაზიფიკაციის ქსელით, რაც ჩვენნაირი ლანდშაფტის ქვეყნისთვის არის ძალიან ბევრი, 88%-ით არის ფიქსირებული ინტერნეტით მოცული საქართველო. აქ მინდა ვთქვა, რო ეს საბაზისო ინფრასტრუქტურა იმდენად კარგად არის წარმოდგენილი, რომ ჩვენ უკვე მივაღწიეთ ამ მხრივ და ჩვენი ქვეყანა, საქართველო ჩამოვაყალიბეთ და დავაპოზიციონირეთ, როგორც რეგიონული ლოგისტიკური და ეკონომიკური ჰაბი. ეს მიღწეულია და უფრო ამბიციური გეგმებიც გვაქვს ამ თვალსაზრისით... მაგრამ, აქვე უნდა ვთქვა, რომ ახლა ჩვენ მაღალი ეკონომიკური ზრდის ფონზე გვაქვს ფუფუნება, რომ ეს სასიცოცხლოდ აუცილებელი ინფრასტრუქტურა უკვე მივაწოდოთ ყველა ოჯახს, ყველა სოფელს, მიუხედავად იმისა, თუ რამდენად დაცილებულია ის ცენტრალური ადგილიდან და ეს არის ჩვენი გამოწვევა...
თეონა გეგელია: მეორე მიმართულება?
ნათია თურნავა: მეორე მიმართულება არის ადგილობრივი წარმოების, ადგილობრივი ბიზნესის დაცვა, მხარდაჭერა. ეს აქამდეც ძალიან ძლიერი იყო, მაგრამ აქ გარკვეული ცვლილებები იქნება და გარკვეული გამდიდრება ჩვენი, ასე ვთქვათ, სტრატეგიის. ექსპორტი იზრდება, ჩვენი ბიზნესი უკვე იმდენად გაძლიერდა, რომ უკვე გარე ბაზრებზე კონკურირებს და ჩვენ ყველა გარე ბაზარზე, საექსპორტო ბაზარზე უნდა შევძლოთ მათი ინტერესების დაცვა. ჩვენ ვართ ძალიან გახსნილები ჩვენი სავაჭრო პარტნიორების მიმართ და ჩვენ მოვითხოვთ მათგან ასეთივე გახსნილ, არადისკრიმინაციულ გარემოს ჩვენი ბიზნესებისთვის. თუ ვინმე იჩაგრება სადმე ტენდერში საზღვარგარეთ, თუ რომელიმე ახალი გაუმართლებელი სავაჭრო ან ტექნიკური ბარიერი დახვდათ, ჩვენ გამოვიყენებთ ყველა ტრიბუნას, ყველა ადგილს, ყველა ფორმას, რომ დავიცვათ ჩვენი ბიზნესი და მოვითხოვოთ სამართლიანი პირობები კონკურენციის.
